ในปี พ.ศ.2499 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ทรงห่วงใยในปัญหาโรคเรื้อนและโครงการควบคุมโรคเรื้อนแบบใหม่ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้ ศาสตราจารย์นายแพทย์สวัสดิ์ แดงสว่าง อธิบดีกรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข เข้าเฝ้าถวายรายงานเรื่องปัญหาและแผนการดำเนินโครงการฯ ที่ได้รับสนับสนุนจากองค์การอนามัยโลก ซึ่งเวลาต่อมาพระองค์ทรงรับโครงการควบคุมโรคเรื้อนไว้เป็นโครงการตามแนวพระราชดำริ โดยมีพระกระแสรับสั่งให้เร่งรัดขยายโครงการฯ ให้ครอบคลุมทั่วประเทศโดยเร็ว และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯพระราชทานทุนอานันทมหิดล จำนวน 175,064.74 บาทเป็นทุนเริ่มแรกให้กับกรมอนามัย เพื่อไปสร้างสถาบันสำหรับศึกษาวิจัยและฝึกอบรมพนักงานบำบัดโรคเรื้อน โดยมีผู้โดยเสด็จพระราชกุศลสมทบทุนอีกเป็นจำนวนมาก มีการสร้างอาคารทั้งหมด 4 หลังเพิ่มขึ้นในบริเวณสถานพยาบาลโรคเรื้อนพระประแดง และมีพิธีวางศิลาฤกษ์สถานพยาบาลโรคเรื้อนพระประแดง ในวันที่ 16 มกราคม พ.ศ.2501 โดยสร้างแล้วเสร็จในปี พ.ศ. 2502 และพระองค์ทรงพระราชทานชื่อว่า “สถาบันราชประชาสมาสัย” อันมีความหมายว่าพระมาหากษัตริย์และประชาชนย่อมต้องอาศัยซึ่งกันและกัน